Le POEME en Soninke [ SOONINKEN NI ! ].

[Poete soninke]

Banbaado.

Banbansiru.

Sugudansiru.

Saaxasiru banbaado ya ni.

Faabasiru banbaado ya ni.

Saaranasiru banbaado ya ni.

Xaranŋundaano banbaado.

Maame xason banbaado ya ni.

Menjansiru banbaado ya ni.

Xa d’in banbu baane baane.

Xa d’in banbu fillo fillo.

Xa do banbaado.

Xa do banbansiraaxu.

Maarensiru ni banbansiru ya.

Ke be ga ma saare, ken ta banbini.

Ke be ga ma banbi ke nta xaburene.

Tuwaaxun banbaado.

Jikkun banbaado.

Muñiyen banbaado.

Xa d'in sugundi.

Xa d'in tigiti.

Xa d’in banbu.

Hari na xa banbu.

Hari na xa tuga.

Maali renmu.

Maali xoore renmu.

Muritaane renmu.

Muritaani xoore renmu.

Senegaali renmu.

Senegaali xoore renmu.

Ganbi renmu.

Ganbisaara renmu.

Kunbi renmu.

Kunbixase renmu.

Wagadu renmu.

Waxaduxase renmu.

Kanta renmu.

Kantaxase renmu.

Sooni renmu.

Sooninkara renmu.

Misira renmu.

Misira xoore renmu.

Xa d’in gongo.

Xa d’in banbu.

Xa d’in sugundi.

Banbansiru, Maarensiru.

Makkan ya ni banban siren ŋa.

'' Banbaado gan na kiiden maxa, kiide nt’i renme jollo.''

[Poete soninke]

Ke xaransuge ni sinmande katt'o taaxuranu d'o kafonu noxon ŋa.

'' A wa noqu su ''

Bitte nga noqu su ... Xuraye nwa non ŋa.

Xanuye nga noqu su ... Xoniye nwa non ŋa.

Xanaaxu nga noqu su ... Xonnaaxu nwa non ŋa.

Marenmaxu nga noqu ... Faabarenmaxu nwa non ŋa.

Denme nga noqu su ... Xiide nwa non ŋa.

Sunke nga noqu su ... Yillankara nwa non ŋa.

Sunpu nga noqu su ... Xati nwa non ŋa.

Hanmi nga noqu su ... Kunpa nwa non ŋa.

Jamu nga noqu su ... Bone nwa non ŋa.

Tonŋu nga noqu su ... Gaare nwa non ŋa.

Kanbe nga noqu su ... Neene nwa non ŋa.

Tewoye nga noqu su ... Mulloye nwa non ŋa.

Genme nga noqu su ... Sooxiye nwa non ŋa.

Jiidiye nga noqu su ... Sontoye nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Toore nga noqu su ... Yanqaye nwa non ŋa.

Leminaaxu nga noqu su ... Xirisaaxu nwa non ŋa.

Kurunboye nga noqu su ... Xasoye nwa non ŋa.

Hineye nga noqu su ... Yaaxanji nwa non ŋa.

Tulle nga noqu su ... Yaage nwa non ŋa.

Saakoye nga noqu su ... Xaaxantaaxu nwa non ŋa.

Lensiraaxu nga noqu su ... Lenburaaxu nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Duwa nga noqu su ... Xtta nwa non ŋa.

Faabanka nga noqu su ... Faabakan lenmu nwa non ŋa.

Kiteye nga noqu su ... Kori nwa non ŋa.

Kuye nga noqu su ... Kumeye nwa non ŋa.

Komaxu nga noqu su ... Horaaxu nwa non ŋa.

Jewoye nga noqu su ... Leeleye nwa non ŋa.

Sanda nga noqu su ... Futuxuye nwa non ŋa.

Mareye nga noqu su ... Bonoye nwa non ŋa.

Toxo nga noqu su ... Suuxuyr nwa non ŋa.

Lendunjaaxo nga noqu su ... Banbaado nwa non ŋa.

Yonki nga noqu su ... Renme nwa non ŋa.

Saha nga noqu su ... Watte nwa non ŋa.

Wuyi nga noqu su ... Kalle nwa non ŋa.

Kaa nga noqu su ... Kaagume nwa non ŋa.

Jamaane nga noqu su ... Jaman gume nwa non ŋa.

Tuŋa nga noqu su ... Tuŋaaranko nwa non ŋa.

Debe nga noqu su ... Debilenmo nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Sinmaye nga noqu su ... Munguye nwa non ŋa.

Jama nga noqu su ... Janbaye nwa non ŋa.

Dagakaane nga noqu su ... Saage falle nwa non ŋa.

Saxiraaxu nga noqu su ... Sikka nwa non ŋa.

Faranparoye nga noqu su ... ŋarinyaŋoye nwa non ŋa.

Tuumaye nga noqu su ... Tanpiye nwa non ŋa.

Furujanto nga noqu su ... Giigiru nwa non ŋa.

Minne nga noqu su ... Daqu nwa non ŋa.

Soobe nga noqu su ... Sabge nwa non ŋa.

Nyaxa nga noqu su ... Nyaaxame nwa non ŋa.

Tunguro nga noqu su ... Nyiiye nwa non ŋa.

Sewoye nga noqu su ... Sunoye nwa non ŋa.

Senoye nga noqu su ... Mexe nwa non ŋa.

Siroye nga noqu su ... Buroye nwa non ŋa.

Daxame nga noqu su ... Tooxe nwa non ŋa.

Liŋoye nga noqu su ... Junoye nwa non ŋa.

Fakke nga noqu su ... Dulle nwa non ŋa.


'' A wa noqu su ''

Kandaara nga noqu su ... Xaaxo nwa non ŋa.

Mukkaaxu nga noqu su ... Jaatigaaxu nwa non ŋa.

Gede nga noqu su ... Gaaye nwa non ŋa.

Kuuruye nga noqu su ... Terinkeye nwa non ŋa.

Golle nga noqu su ... Yinmara wutiye nwa non ŋa.

Kiilu nga noqu su ... Jalle nwa non ŋa.

Loomera nga noqu su ... Falla koyie nwa non ŋa.

Kanta nga noqu su ... Kareye nwa non ŋa.

Wago nga noqu su ... Wagaaxu nwa non ŋa.

Sooni ga noqu su ... Sooninko nwa non ŋa.

Sikke nga noqu su ... Taaxe nwa non ŋa.

Saqe nga noqu su ... Xenqo nwa non ŋa.

Dalla ga noqu su ... Daado wa non ŋa.

Sooma nga noqu su ... Sira wa non ŋa.

Kisima ga noqu su ... Maama wa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Yinmatuye ndo danbigumaaxu nwa noqu su ya.

[Abdulayi Jara]

Ke xaransuge ni sinmande katt'o taaxuranu d'o kafonu noxon ŋa.

'' A wa noqu su ''

Poete Soninke, nawaari, an do golle! Suuge ke liŋ'in da moxo siri! A w'in sinmandini, Alla ga da dunan taga moxo be, do ɲeraaxu. An do baraji.

[Poete soninke]

Nke xanne ni faaban xanne!
Nke xanne ni saaxan xanne!

Nke xanne!

Xan liŋe, xan daxamunte!

Xan gemunte, xan yuruwante!

Nke xanne!

Xan darajante, xan giyante!

Nke xanne!

Xannun xana!

Xan xasun joota!

Xannun xawansa!

Nke xanne!

Xannun tonte!

Xannun gondonme!

Nke xanne!

Asuwaani xanne!

Sooni xanne!

Nke xanne!

Sooni xanne!

Sooño xanne!

Nke yinme xanne!

Soninkara xanne!

Sooninkan xanne!

Nke xanne!

Wagadu xanne, wagadu xase xanne!

Kunbi xanne, kunbi saleh xanne!

kanta xanne, kanta xase xanne!

Sooni xanne, soninkara xanne!

Nke xanne, nke yinme xanne!

Faaban xanne, saaxan xanne!

Xan yuruwante!
Xan demunte!
Xan gemunte!
Xan senne!

Nke xanne, wandi xannun xana!

Xan xase, xan fana, xan giyante!

Fatanbinni binnu xanne!

Xan dallanta dalante!

N xanne ni sooninkan xanne!

N sefe xanne ni sooninke!

N xanne ni sooninkan xanne!

N safandi dere ni sooninkan safande!

Nke xanne w'in xannen ŋa wandi xannun do me naxa!

Sooninkan xanne nta sankunu n neene kanma!

Soninkara xanne nta sontonno n neene kanma!

Xannun xana fana, faasandan sire!

Xannun joota fana, Jongindan sire!

Xannun xawansa, xawasanda sire!

N d'an xanu xanuye su xenpa!

Xan demunte... N na d'an ña !
Soninkara Deena / Aliou sy Sawane

[MARIRENME]

Xaranmoxo , Aliwu
Nawaari ti xaransuuge liŋe , ALLA banna ke gan na tuwaaxu ke jiidi ti sooninkaaxu horoma

[MOUNbilaDjogoda]

moi j'aime beaucoup la poesie ,en voici un
xanué ni tognou na
.... nti hamady bah dalla ,tata oumarou faye ké
ké killén da xa na latu
a ti fagné kutu ! nti ké killé xa na latu

[MARIRENME]

NKE KALLA YA

Nke kalla ya koota
Anken kalla ya koota
Aken kalla ya koota
Yonkinten su lagarin ni kalle ya
A ga dalla wo dalla
A ga jowo wo jowo
A ga liŋo wo liŋo
Kalle riini ya xo boorin xulle
Selli inke ga na kalle kaane taaxundi
Kalle riini xo jarinte baramante
Selli inke ga ma du do kalle taaxu

Nke kalla ya koota
Ma suxuba fana ma beeteye ma lelle mulaane
Ma kinsiga ma wuron jenge
Yonkinte su na kalle jin tenme ya
Yonkinte su na kalle yigande tenme ya
Aken ya toxon ni bantabali
A ga ma in siginten ñi , a na in taaxunten ñi
A ga ma in bifinten ñi , a na in singinten ñi
A ga ma in sowonten ñi , a na in mamanten ñi

Nke kalla ya koota
Na a saxu kalle fi nta yugaaxu do yaxaraaxu
Nke kalla ya koota
Na a saxu kalle haaju nta leminaaxu do xirisaaxu
Nke kalla ya koota
Na a saxu kalle fi nta fuqaare do naaburugume
Nke na in moxo gemundi
Katta i bicca in moxo gemundi
Kalle ke be ga ma Mohanmadu toxo

A nta a toqo yonkinte su
Kalle ke be ga ma toxo in soro fono
A nta a toqo inke xa

Nke kalla ya koota
Koota be in ga nta du da jikki
Nke na kalle kaane xata
Katta kalle bicca in xata katta kunme
Nke na in bunbun faga sulufanda
Gelli in haqilen do in sondonme
Gelli in suufu ma in ñangollu

Nke kalla ya koota
Koota , kooton noxo
Nke na kalle faarun wari riini
Nke raqen na rage ken koota
Nke yaaxon na texi ken koota
Nke torun na sutti ken koota
Nke suufun na lanpu ken koota
Ken koota , nke do yonki na fate me
Ken koota , nke na duna wara
Duna na inke wara ken koota
Nke ga nta mungu nan ti
Nke kalla ya koota.

[Poete soninke]

N daga danbigumun saxan di.

Nan daga danbitanŋun saxan di.

Nke ma danbe wari *

Ko xa ni danbigume lenki?

Xanne ga nta sere be ya !

Ken la nta yinkolla marana.

Xore ga nta sere be ya !

Ken la nta neene marana !

Siroyen feti korintaaxu yi.

N ga ti an da sira.

An do siroye nan xawa.

N ga ti an da sira.

An da siroye ňa tu.

N ga ti an da siga .

An d’an sigiran ňa tu.

N ga ti an da xunba .

An da xunbene silifanda ňa goro.

N ga ti an da henda .

An da hadamarenmaaxun ňa tu.

N ga ti an da tunbaare.

Jaaxa; an tuubi kamane senne ke baane ya da.

Siroyen feti korintaaxu yi.

Jaaxa tonŋu ya nan ti:

*Hoore nga naa ňuumi, an tugunne n ma fogu ya *

N d'an xanu danbigume daga d'an danbi sire!

[MARIRENME]

SAARA XANUYE

N bangeye duna ya
ALLA Tunka Xoore ke falle
A sababun na in saaraanon filli ya
Baanen da in yinmen si na in ku toxo do janmu
A da in mara maralenme wure
Na hooraaxu do seraaxu toŋo in ŋa
Na sunpusolle doroke rondi in ŋa
N do a ga yiilene xabiilan noxo
Aken yaani in faaba , faabandan sire

Baanen xa da xasu kabi tooran wari
Kiyen do wuro , suxuban do lelle
A da i yonkin wara jellenjellene bireye do kalle naxa
Kiye muuma , waxati muuma , wucce muuma
Ma Alla Tunka Xoore ke ga inke do aken su kisini
I ti ke yan da taare baga
A na in birandi ti konbon xatti senne ke
A na suugu in da xo jaare yaxare
A na in tanga jin do yinbe
Ma in ga in teyen do in noogen bakka me
Aken yaani Saaxe xo saxiiro

Ke yan sigi inke ga da Saara doro ma in doronme
Ke yan sigi inke ga da Saara xanu diinanta duna foofo

Saarana xanuye jere inke da
N nan xara xo Makka Alimmaami
N nan tuwi xo Tuurisiina Tuwaana
N sallitebe su
N siginte , n jiminte , n taaxunte
Nke ga duwanŋa in saaraanon da

Saarana xanuye jere inke da
N na Ganda Faadiga ganbaren wutu
N na daga taaxu Xaayixoore saxan naxaane
N na kira in saaraanon jakkini ma in xoren gan saale
N wuyi saaraanon tiigana ma in kittindoronmun ga kuti
N na suuxeyen ro renmen su sondonme

Saaraana xanuye jere inke da
N na ñiiñanxotte ke ña kayitidere
N na kayin sollen ña xaliibe
N na xaransuuge safa in saaraanon da
Xaransuuge , a ga kuurene abada
A ga sanqini xo fanke duna kanpo ku naxati naxa
Duwa renmen ga a ñaana safaye
Barikintan renmen ga a ñaana fanqe baaxa
A ga du jakkini ti ayi meenin jo

Saaraana xanuye jere inke da
N na in yinmen taaxu tuuren ga gunne
Tuuren do i sigan do i fanka
Nke na karaanen fana ayi
N ga nta a walla ma in gan da a fanqa
Dullunton na a tiiyen yiga
Senberaloxon na a faten xufu du ya

Saaraana xanuye jere inke da
N na daga taaxu geeji raqe
N do in xaranme ñegunte
N na a kira a jin minni
N na wuyi a jin minni
Ma a gan kaawa xa kosi
Nke na xaxasoyen bogu sondonmen su
Nke na a tuwindi haadama renmen su
Nan ti : O su ni Alla Taganta fo ñiiñe ke kanma Hari o ga nta baana

ALLA GAN NA NEEMA KINNI IN SAARAANON DO SAARA FUREN SU...


ANMIINA