Le POEME en Soninke [ SOONINKEN NI ! ].

[ac25b]

N KUYI FAATUMA
Faatuma inke kuyi an ŋa wuro
Faatuma inke kuyi an ŋa kiye
Nke wa tu nan ti
Foofo feti , kuyi faranfare falle
Nke ga ma kori
Faatuma an na ňa in da soobe
Faatuma an na ňa in da taagumanse
Taagumanse be ga nta buruxene abada
N sondonmen noxon taagumanse
Faatuma an na ňa in da arjaxe
Faatuma an na ňa in da suuge
Nke na rege xo jinnanwuruŋuro
An na ňa in kinbakka
Faatuma an na ňa in tirindun jaabindu
Kutande do sooxiye ga nta do an ŋa
Sunpu kutiye do neqetuntaaxu ga nta do an ŋa
Misoye do munafaxaaxu ga nta do an ŋa

Faatuma an na ňa in da ngenbu
Nke na fanqe kiyen do wuro
Faatuma an na ňa in da waale , abadan waale
Fanqe nta ňaana waale ga nta ayi
Waale xa nta kiteene fanqe falle
Faatuma an xanuyen na ňa in da muso
N na wuyi an suugunu
N na kira an suugunu ma in xannen gan saale

Faatuma in na in xaliiben do in kayiti deren wutu
N na an ňa taaruxu
Faatuma in na joppa ti an toxo
Faatuma in na lagari ti an janmu
Ma in yaaxanjiinin ga sigi in yaaxo
Faatuma yugon do yaxaren su na sowo
Faatuma leminen do xirisen su ňaxali
Nke na an jakki , na an danbi duna yexi yaxaren su kanma
Faatuma ke su do an xanuyen batte
An dunadun xanuye , an laaharan xanuye
Faatuma an xanuye ke be xenpa ga nta ayi
Faatuma an xanuye ke be ga da in ňa meenin da missale
Yelli in ga nta wundi ke kuyi noxo

trés jolie pôeme mr le poête

[MARIRENME]

L E N K I K I Y E

Kiyen kiňe futuro
N faayinden kiňe gallaqen renme
Golle lagaren ga giri do kiyen kutte
Tebullun kiňe debun kanma
A fankon da bolonŋun sella
I be ga da daaru wori,
an da xeeri wori , an da jamu wori


Daaru xaalisin ma bange
Xa suturan ňi haadama renmun naxa
Lenki renmu , daaru xirisun do tuwaaxu
Wuron da i jalan banba
Xuran ro yaxannun konpe
Sibitin fanken da i xusu kasappen tiŋa
Kan fina xoten da i jiibandi


Lenki kiye , xaalisin do a su ri
Ma a ganta xeerin do jamu
Jamu be ga ňi do duna
Xeeri be ga ňi haadama renmun kanma
A wuru do yittun do soxo ňiiňon batte
Yittun ňa suwo , i kumi ginon wure
I ňa xemen xulle
I ma katta ginon moyindini
Soxo ňiiňon ňa seebon bero
Suttu beenu ga ňi debun falle
I lagari ňaana lemunun da sanga bero


Daaru sunpun killun kuti
Daarumen sunpun killun sutti
Sunpun killun sanqi do fon ŋa
Maarengan finki kiiran xulle
Kaagun yugon wunan kaccen kuti
Kaagun yaxaren banbaadon buyi
Renmen taaxu doŋa
A taaxu xeyen bera duuro
A xooro sunpu kutiye do haasidaaxu noxo
A bire xonnaaxu do lenburuntaaxu noxo


Ke su ma haadama renme kiilundi
Tonŋu be ga ňi soron naxa
A fankon ňaŋi xemo
I daga do saahelin fanke
Gaaren ňa teppu kasappe
A ga saasen kabana soron sufana
Ke su ňa ti xaalisi sababu
Lenki renmu , xaalisin renmu
Lenki yaxaru , xaalisin yaxaru
Lenki yugu , xaalisin yugu
Lenki xananin ňa xanaare


O da xeerin wara
O wuru do duna tanpiye
Garan lallun kare,monjollun sollun xose
Kotollin dukkun buyi kiiran xulle
Wallun do tangiyun sanku do duna ňanmoxonu
Lenki sooninke , lenki renme
I konti do tibaabaaxu,
sooninkaaxu xa da i firi
Wundiyen ni xeeri xa sankuyen ni lagari buruntaaxu
Xaalisin da sunpun kutu,a da a sanqi
sinmayu burun da biten ňa seeda
Tuwaaxu feti xeye , ALLA kuyen ya ni


Kahedi do Gajaaga Xaransuuge

[MARIRENME]

K I T A A B I N K A N D E DENBO

Kiiden xenu , Gajjaga do Gidimaxa da
Gorgol do Hayiré kiiditin xooren saxu
Kiiden xenqe , Xaňaaga do Jaafunu da
Sooninkara kiiditin xooren da xiiden rondi
In ga nta mungu do ke Alixamisa
Ke alixamisa do i xibaare ňanŋe
ALLA kiiditin xooren da bitten rondi

A xenu misilimaaxu da
A saxu sooninkaaxu da
Kiiditin xoore ke be dere su ga ni soora
I ga sooninkan renmen su gangunu yillekareye su
Jaxa duna bireyen do kallen ya
Kallen do bireye ke duna bane
A ga dalla wo dalla , a riini ya
A ga jowo wo jowo , a riini ya
Ke kale be ga ma a toxo ALLA xana Mohanmadu
A na toqo kan yonkinte tana?
Usmaan Muusa Jagana kara
Usmaan Muusa Jeyidi Jagana ma kara
Usmaan Njabu Halima Jagana nta kalla abada
Denbo Jagana xenqe ya
Xenqo be ga komen su dukku a ga dalla wo dalla
Xenqo be ga komen su tijjene a ga jowo wo jowo
Xaranmoxo saxu an nan xenqe
Na a saxu Kamane tana su ma ňi an ŋa
ALLAHU Tunka Xoore ke falle

Tuwaanon nan gaba xa i nta baana
Anken ya ma ti woyile xaranbalaaxu
Woyile tuwanbalaaxu do munubataano
Tuwaaxun do barake Muusa Jeyidi renme
Tuwaaxun do gundo Njabu Halima renme
Anken falle ni kiye

Sooninkan renmu , sooninkan kisimaru
Sooninkan xanmugaano xa bera faayi
Sooninko xa faayi donme faayi
Laahara gan na dagananliiye
Ken na ňa sooninkon da fare katta Xaranmoxo ya
Nke na ňa xarallenmon da faare katta Xaranmoxo
Xaranmoxo Usmaan Muusa Jeyidi Jagana
Xaranmoxo Usmaan Njabu Halima Jagana
Xaranmoxo Denbo Muusa

Ya Rabbi in Kama , Ya ALLAHU
An gan na Xaranmoxo tuumakan ňaana ALIJANNA
Anmiina

[Cheikhna Mouhamed WAGUE]

K I T A A B I N K A N D E DENBO

Kiiden xenu , Gajjaga do Gidimaxa da
Gorgol do Hayiré kiiditin xooren saxu
Kiiden xenqe , Xaňaaga do Jaafunu da
Sooninkara kiiditin xooren da xiiden rondi
In ga nta mungu do ke Alixamisa
Ke alixamisa do i xibaare ňanŋe
ALLA kiiditin xooren da bitten rondi

A xenu misilimaaxu da
A saxu sooninkaaxu da
Kiiditin xoore ke be dere su ga ni soora
I ga sooninkan renmen su gangunu yillekareye su
Jaxa duna bireyen do kallen ya
Kallen do bireye ke duna bane
A ga dalla wo dalla , a riini ya
A ga jowo wo jowo , a riini ya
Ke kale be ga ma a toxo ALLA xana Mohanmadu
A na toqo kan yonkinte tana?
Usmaan Muusa Jagana kara
Usmaan Muusa Jeyidi Jagana ma kara
Usmaan Njabu Halima Jagana nta kalla abada
Denbo Jagana xenqe ya
Xenqo be ga komen su dukku a ga dalla wo dalla
Xenqo be ga komen su tijjene a ga jowo wo jowo
Xaranmoxo saxu an nan xenqe
Na a saxu Kamane tana su ma ňi an ŋa
ALLAHU Tunka Xoore ke falle

Tuwaanon nan gaba xa i nta baana
Anken ya ma ti woyile xaranbalaaxu
Woyile tuwanbalaaxu do munubataano
Tuwaaxun do barake Muusa Jeyidi renme
Tuwaaxun do gundo Njabu Halima renme
Anken falle ni kiye

Sooninkan renmu , sooninkan kisimaru
Sooninkan xanmugaano xa bera faayi
Sooninko xa faayi donme faayi
Laahara gan na dagananliiye
Ken na ňa sooninkon da fare katta Xaranmoxo ya
Nke na ňa xarallenmon da faare katta Xaranmoxo
Xaranmoxo Usmaan Muusa Jeyidi Jagana
Xaranmoxo Usmaan Njabu Halima Jagana
Xaranmoxo Denbo Muusa

Ya Rabbi in Kama , Ya ALLAHU
An gan na Xaranmoxo tuumakan ňaana ALIJANNA
Anmiina

C'est émouvant. Na waari.

[kagoro saake]

SONINKAN RENMU



kootan kiñe soninkan renmu
Koota xooren kiñe wagadu renmu
Dinman kiñe soninkan renmu
Giri dinman kiñe wagadu renmu


On sefe doome soninkan renmu
O na me anniyun tu wagadu renmu
O na o kittun kafu soninkan renmu
O kittu sennon kafu wagadu renmu
O na o senbun kafu soninkan renmu
O senbo xooron kafu wagadu renmu
O na me deema soninkan renmu
O na me deema wagadu renmu


O na o xannen xara soninkan renmu
Soninkan xannen xara wagadu renmu
O na o xannen xara soninkan renmu
Wagadu xannen xara soninkan renmu


Xotan ga bange soninkan renmu
O na me deema wagadu renmu
o me nta me da soninkan renmu
O me nta me da wagadu renmu


O yaani saaxa baane soninkan renmu
O yaani faaba baane wagadu renmu
O yaani jomu baane soninkan renmu
O yaani xeeri baane wagadu renmu
Hasidaaxun maña soninkan renmu
Besenxonnaaxun maña wagadu renmu
Dunderaaxun maña soninkan renmu
Tinmantaaxun maña wagadu renmu

Safandaana : Kaawu kamara

[MARIRENME]

NKE YAXARE

Gelli an ga da a mugu ti inke yaxare ya ni
An ti in da nafan roxe
Nke yaxare xa bogu anken ya
An yan da an janmun ro inke yaxare
Anken yan katta in ňaana nafan roxe
Anken yan katta inke yaxare ňaana barikinte
Nke yaxare da a wari dooren xayen ya ga tegene
Nke yaxare da a mugu ti sollen xayen yan guubene
An ti inke yaxare da wandi faaba ka siginda
Nke yaxare ga nta ka su …
Ka kontinte , Ka karante , Ka nooninte
Seliŋun kasankasanton na kira jagandini
Nke yaxare da an minindi an ga daqu
Nke yaxare da an yigandi an ga dullu
Nke yaxare da an laabandi an ga mexi

Gelli an ga da a mugu ti inke yaxare ya ni
An ti in da xibaare gabe gume
An xa ga tinme su ALLA do inke yaxare do i yaxaraaxu
Baawoni inke yaxare ňa an da haqile fillandi
Nke yaxare ňa an da ta nooge do kitte nooge
Nke yaxare yan katta an barandini an fi duŋanton su
Nke yaxare yan katta an taŋandini an fi baranton su
Maxa inke yaxare ňa ňaagaare
N ga na dalla an yaaxo inke yaxare ga in tu bakka an ŋa
Teyinne na ri , teyinne do i teyinne na ri
Maxa ti inke yaxare da nafan roxe
Na a saxu inke yaxare baane yan katta xasu kabi muňini
Koota su do i toora , kiye su do i tooxe
Xaso su do i mameye , wuro su do i joote
Ma kallen do bireyen naxan koota

Sinme nan ti inke yaxare baane yan katta ňaana an da
SAAXE…BAAYE…GIDAN YAXARE…YAQE…GUNDALENMA
An ga ma inke yaxare doro ti foofo
An na inke yaxare doro ti ALLA ga da inke yaxare doro

Alaaji Gileenu NJAAY ( en hommage à " Ma Hayirankée ")

[MARIRENME]

M I S I L I M A A X U

Lafajirin kaanaanen joppe saanun sanqini
Xenqon liŋo waxatin dinma
Seyitaane ga do I ta ban wo ba
A ga nta jiitini ku yinmu
A wa malini ku taani
A ga ma kori , I na Inna Haadama lanpundi
Katta KAMANE Kalanŋunten xirinde

Xirindaanan ro ka sennen noxo
A taŋa katta kinbakka late
A da I jon koyi Alikaaba sennen ŋa
Na i xirindi xannen wara do lafajirin fanki mulle
Nan xirindi katta ALLA Tunka Xoore ke
A ti : ALLA YA NI TUNKA KE BE GAN DARA
KAMANE TANA SU NTA YI ALLAHU FALLE
MUHANMADU YA NI ALLA XAYI FAARE
XA RI KATTA SALLEN DI
XA WURU KATTA XEERIN DI
ALLA NAN XOORA , ALLA NAN DARA
KAMANE TANA SU NTA YI ALLAHU FALLE

Ke xirindi xanne tinte, ke gangundi xanne laate
Xan xoore , xan liŋe , lagari xanne
A sanqi do lafajirin kaanaanen batte
A wuruge jongun do sankanconi wure
A mugi gunjeeron do seyin xullun bero
A gad a misilimo beeni ňi saqa
A su giri nan sigi xo Saama sigen koota
I da sallijin wutu nan fanpe katta ALLA Ka senne
I ro yiran xullu xo furen do I kasanke
I da sappon sigindi
Na I teleŋondi xo kuren ga na ňi I yinmen taaxunu gajanŋe
Kunke do kunke , ta do ta
I teleŋo katta Alikaaba xo sere bane
Alimaamin ware kaane xo lendujaaxe
A da Kamane Kalanŋunten gangu ti A Tunkaaxu
Sondonmun do haqilun su miije katta xunbane

I sigi , I jimi , I tusi na I yinmun tukka ňiiňen ŋa
Nan seede ti ALLA ni Baane ya
Kamane tan su nta I ya ALLAHU falle
I da salle ke ňama ti kuuňindi xerexerente
Katta Malakiyanin filli , teyen do nooge
I ga ňaana I da xunbane seedo

Safandaana :Alaaji Gileenu Njaay

[MARIRENME]

JAMU ( la paix )

Jamu , jamu duuro
Jamu , jamu do xeeri
Nke ra nta bireene jamu falle
Jamu , suxuban do lelle
Jamu , kiyen do wuro
Nke na jamu ya ňaagana in salle su tebe
Jamu do xeeri, nke do in dunkoonu
Jamu duuro , nke do in taaxallenmon naxa
ALLA gan na jamu do xeeri fanken ritini
Jamu do xeeri saara do renme naxa
Jamu duuro , yugo do i yaqen naxa
Jamu , faaba renmun naxa

Nke na jamu ya muurunu yillekereye su
Nke ra nta yigeene jamu falle
Nke ra nta xenqene jamu do xeeri falle
Nke ra nta gollini jamu falle
Nke ra nta tuwiini jamu duuro falle
Jamu do xeeri , an na minna ?
Jamu duuro , an xa ?
Nke nta tanpini
Nke nta ňuxutene
N ga ma jamu ya wori falle
N ga ma jamu ya kita falle

Jamu , jamu do xeeri
Jamu , jamu duuro
Nke na jamu sirowun ya ňaana tuuma raxe
Nke ga na sanku
Nke na du wara do jamu fanke
Jamu , an na minna ?
Nke na jamu ya batta
Jamu , an yaani inke xana
Nke ga na wundi xenqo
N ga ma jamu do xeeri wori
Nke na lasame , lasamaye fataama

Jamu , jamu duuro
Jamu , jamu do xeeri
Nke ga na jamu kita in kitte ke
N na jamu tunci kaanin do konpon noxo
Nke ga na jamu raga in kitte ke
N jamu taaxundi debun do jamanun noxo
Jamu , soxaana do naaburu maraana naxa
Jamu , fankama do misikiina naxa

Jamu , jamu do xeeri
Jamu , jamu duuro
Nke na jamu ya ňaagana fatanbinne do fatanqulle naxa
Jamu , misilime do kaafiri naxa
Nke na jamu ya muurunu yugo do i yaqe naxa
Jamu , renme do saara naxa
Jamu , kinbakkan do kinqennan naxa
Jamu do xeeri , saahelin do banbuuxu
Jamu duuro , kanmun do ňiiňe
ALLA gan na jamu do xeeri ňa gunnen do kaanin noxo
ANMIINA YA RABBI

[miss ében]

JAMU ( la paix )

Jamu , jamu duuro
Jamu , jamu do xeeri
Nke ra nta bireene jamu falle
Jamu , suxuban do lelle
Jamu , kiyen do wuro
Nke na jamu ya ňaagana in salle su tebe
Jamu do xeeri, nke do in dunkoonu
Jamu duuro , nke do in taaxallenmon naxa
ALLA gan na jamu do xeeri fanken ritini
Jamu do xeeri saara do renme naxa
Jamu duuro , yugo do i yaqen naxa
Jamu , faaba renmun naxa

Nke na jamu ya muurunu yillekereye su
Nke ra nta yigeene jamu falle
Nke ra nta xenqene jamu do xeeri falle
Nke ra nta gollini jamu falle
Nke ra nta tuwiini jamu duuro falle
Jamu do xeeri , an na minna ?
Jamu duuro , an xa ?
Nke nta tanpini
Nke nta ňuxutene
N ga ma jamu ya wori falle
N ga ma jamu ya kita falle

Jamu , jamu do xeeri
Jamu , jamu duuro
Nke na jamu sirowun ya ňaana tuuma raxe
Nke ga na sanku
Nke na du wara do jamu fanke
Jamu , an na minna ?
Nke na jamu ya batta
Jamu , an yaani inke xana
Nke ga na wundi xenqo
N ga ma jamu do xeeri wori
Nke na lasame , lasamaye fataama

Jamu , jamu duuro
Jamu , jamu do xeeri
Nke ga na jamu kita in kitte ke
N na jamu tunci kaanin do konpon noxo
Nke ga na jamu raga in kitte ke
N jamu taaxundi debun do jamanun noxo
Jamu , soxaana do naaburu maraana naxa
Jamu , fankama do misikiina naxa

Jamu , jamu do xeeri
Jamu , jamu duuro
Nke na jamu ya ňaagana fatanbinne do fatanqulle naxa
Jamu , misilime do kaafiri naxa
Nke na jamu ya muurunu yugo do i yaqe naxa
Jamu , renme do saara naxa
Jamu , kinbakkan do kinqennan naxa
Jamu do xeeri , saahelin do banbuuxu
Jamu duuro , kanmun do ňiiňe
ALLA gan na jamu do xeeri ňa gunnen do kaanin noxo
ANMIINA YA RABBI

Amine, Amine
Marirenme tes poèmes sont magnifiques yeli Tounka Siré gana an digamou mougou.
JAMU dans ce monde ou ce mot n'a plus de sens....

[MARIRENME]

Amine, Amine
Marirenme tes poèmes sont magnifiques éli Tounka Siré gana an digamou mougou.
JAMU dans ce monde ou ce mot n'a plus de sens....

Salam,
Merci miss ében de tes encouragements...Je dédie ce poème à toutes les femmes et à tous les hommes épris de paix , qui savent que "JAMU" n'est pas un mot mais un COMPORTEMENT...