Le POEME en Soninke [ SOONINKEN NI ! ].

[Poete soninke]

- Jaabi Duwa ti '' MuÑU''
''A ti soro xor'o n muñi''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''Ko ni jama xor'o n muñi''
''Muñun falle ni jemu ya''
''Afiriki yugu, xor'o n muñi''
''Afiriki yaxaru, xor'o n muñi''
''Eh, Saasen ga d'in sufa''
''Jaban saasen ga d'in sufa''
''Ati; manen ga d'in kutu''
''Ñenekon manen ga d'in kutu''
''Ko ni jama xor'o n muñi''
''Muñun falle ni jemu ya''
''Ko ni soro xor'o n muñi''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''Eh; Muñu - muñun siren ya ni''
''Muñun siren ya ni - Muñun siren ya ni''
''Muñunte ya ni Nan yeere xanma galle noxon ŋa''
''Jamangunmaaxu tonon ni manne? An nan muñi ya de''
''Tunkanyugaaxun nafa? An nan muñi''
''Yaxalenmon pilli tono ni manne? xa na me doro''
''Lenme nd'i saaranon pilli; An nan kanu''
''Xor'o n duŋe me danŋa, kafo naa daga kaane yugu jama''
'' Ati jama ; xor'o n muñi''
''Muñun falle ni Xeeri ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle na xeeri ya''
''Ko ni soro xor'o n muñi''
''Muñun falle ni jemu ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle na xeeri ya''
''Afiriki yugu, xor'o n muñi''
''Afiriki yaxaru, xor'o n muñi''
''Eh, Saasen ga d'in sufa''
''Eh, Lentugunnaaxu na fo xote''
''Jaban saasen ga d'in sufa''
''Eh, Lentugunnaaxu na fo xote''
''Ati; manen ga d'in kutu''
''Eh, Lentugunnaaxu na fo fo xote''
''Ñenekon manen ga d'in kutu''
''Eh,Lentugunnaaxu na fo xote ya''
''Ko ni soro xor'o n muñi''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''Ko ni jama xor'o n muñi''
''Muñun falle ni jemu ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''Ko ni soro xor'o n muñi''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle ni xeeri ya''
''Ko ni jama xor'o n muñi''
''Muñun falle ni jemu ya''
''O nan sabari o nan duŋe''
''Muñun falle ni xeeri ya''
= = = = = = = = = = = =
- Ke Suuge noxon di; Jaabi duwa d'i xannen katu nan saage na gangon gansi katta haadamarenmu nsu kafumanton ŋa.
Kuud'o nan muñi o nan terinke o nan sabari, O nan saage o nan duŋen me danŋa, baw'o ga ma duŋe me danŋa kafonu ku ra nta telle kaane moxon ma su ya.
A da taali baane katu ken ga ni nan ti;
'' Muñunte ya na Nan yeere xanma galle noxon ŋa''
Toŋun ya ni ken ŋa, bawo beesu wa tu nan ti Naa jibante xamunde xoten ya ni nangalle noxon ŋa.
Hari na o gemundi suuge tana ya.

[Poete soninke]

Sooninkan Suugu nd'i wure safande killen kanma sooninkan xanne noxon di.

Soninkara Jaabi Duwa kamara ti '' FAABAN DANBE''
'' Xa d'in deema o su na me mugu xanne fi gemunte ''
''Xa d'in faaba de o su na me mugu baane fi gemunte''
'' Xoro nan sinme de, O su na me mugu xanne fi gemunte''
'' Saara yugu jama xor'o na me mugu xanne''
''Saara yaxaru jama, O su na me mugu kaane fi gemunte''
'' O na me deema O su na me mugu baane fi gemunte''
''O na me deema o su na me mugu xanne fi gemunte''
''Faagi sanku, O yinme sefen faagi sank'o yi''
''Faagi sanku de , O yinme digaame ngi sanku''
''Laadan sanku O yinme laada ngi sanku''
''I wo maxan lenmuccu, lenmun ku be gi saare tuŋa ŋa''
''I wo maxan lenmuccu, lenmun ku be gi saare gunnen ŋa''
''Lenme tono ni manne? Lenyugunne nafa ni manne?
''Lenme nafa ni manne? Lenyaxare tono ni manne?
''An n'an duu tu, an n'an paaba danbe tu - figemunte ''
''An n'an duu tu an n'an maa xa danbe tu- figemunte''
''An n'an duu tu, an n'an sunpun haqen tu- figemunte''
''An n'an duu tu an na xirisun haqen tu - figemunte''
''Xa 'in deema de o su na me mugu xanne - fi gemunte''
''Eee.. Saara yugu jama, ado Saara yaxaru jama''
'' Xor'o n terinke sefen xoten ya ni...''
''O d'o maani sorogo gelli tugunnaaxun ŋa''
'' N'o faabani sorogo gelli tugunaaxun ŋa''
'' Nan saage nan li gunne saaxa soronbe''
''Lenmun w'o maxa gunnen ŋa, lenmun w'o maxa kaanin ŋa''
''O n'o renmun kanda o n'o renmu nyamari''
''Sere su gaa du diina w'an ŋa''
''Sere su gaa du laada w'an ŋa''
'' Xa d'in deema o su na me mugu xanne - figemunte''
'' O na me deema o su na me mugu xanne - figemunte''
''Saara yugu jama xoro na me mugu xanne''
''Saara yaxaru jama o su na me mugu baane''
''Faagi sanku, O yinme sefen faagi sank'o yi''
''Faagi sanku de , O yinme digaamen gi sanku''
''Laadan sanku O yinme laada ngi sanku''
''I wo maxan lenmuccu, lenmun ku be gi saare tuŋa ŋa''
''I wo maxan lenmuccu, lenmun ku be gi saare gunnen ŋa''
''Lenme tono ni manne? Lenyugunne nafa ni manne?
''Lenme nafa ni manne? Lenyaxare tono ni manne?
''An n'an duu tu, an n'an paaba danbe tu - figemunte ''
''An n'an duu tu an n'an maa xa danbe tu- figemunte''
''An n'an duu tu, an n'an sunpun haqen tu- figemunte''
''An n'an duu tu an na xirisun haqen tu - figemunte''
''Xa 'in deema de xoro na me mugu baane fi gemunte''
''O na me deema o su na me mugu xanne - fi gemunte''
''Xa d'in paaba o su na me mugu xannne - figemunte''
'' O na me deema o su na me mugu xannne - fi gemunte''
''Xa d'in deema xoro na me mugu baane - figemunte''
'' O na me deema o su na me mugu xannne - figemunte''
''Xa d'in paaba o su na me mugu xanne - figemunte''
'' O na me deema o su na me mugu xanne - figemunte''
''Xa d'in deema xor'o su na me mugu baane - figemunte''
'' O na me deema o su na me mugu baane - figemunte''
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
- Ke ya ni Faabandanbe n suuge be Soninkara Jaabi Duwa kamara ga da suugu.
Nan ti o su na me deema - O su na me mugu xanne - O su na me raga baane - Nan saage n'o renmun xa kanda kuudo ke xanne sanda nga raawa yanbene moxo be ya katta duna gingu ku naxati su ya.
O naa ti hari na badan saqen newondi Jerinte Jaabi da, Hari na arijanna turumullun siranŋu ñ'an da saxura mulle yi. an miina.
Xa renme ndo xa xaralenma ya ni / ALIOU SY SAWANE - Aliou Goundo
N da ke suuge yilla Alaxamisa koota Suxuba fana Wucce 6 noxo - Xasu 6 - 10 - Siine 2010
Geresi Jamaane ŋa, Atiina debe noxon ŋa.
Hari na o gemundi sooninkan suuge tana yillande xurayen ŋa, O na me deema o na suugu ku xa yilla keeta.

[MARIRENME]

Kiiden xenu
Kiidintin xooren xenu
Gajaaga kitaabinkanden xenu
In ga nta mungu do ke tenenŋe koota
Ke tenenŋe do i xibaari ñanŋe
ALLA kiiditin xooren xenu
A xenu misilimaaxu da
Kiiditin xoore be dere su ga ni soora
I ga Innahadama kawandini kiye su bakke

Duna bireyen do kalle
Kallen do bireye ke duna noxo
A ga dalla wo dalla , a riini ya
A ga jowo wo jowo , a riini ya
Ke kalle be ga ma a to ALLA Faare Mohanmadu
A na toqo kan yonkinte xa ?

Alaaji Siixu Buna Tanjigoora
Jinme jaaxon do Hayibara Jaaxo
Saxu an nan xenqe
Na a saxu Kamane tana ma ñi an ŋa
ALLA Tunka Xoore ke falle

Jinme Jaaxon do Hayibara Jaaxo
Tuwaanon nan gaba xa i nta baana
Anken ya ma ti woyile tuwanbalaaxu
Anken ya ma ti woyile xaranbalaaxu
Anken ya ma ti woyile munubattaaxu
Xuraane xana , xuraane gundallenma
Jinme Jaaxon do Hayibara Jaaxo
Xaranyinbu ku wose o da seeda
Moyisi ke wose o da daliile

Tuwaaxun do barake Basiiru faaba
Moodin do gundo Basiiru siren faaba
Tuuma an tuumaraxe
Na a tuguti mexe nta an giriraxe
Sooninkon ti kiyu sikki yaani sere su da
Saare koota , yexi koota , kara koota
Xa Jinme Jaaxon do Hayibara Jaaxo
I ma ti anke
Anken falle ni kiye ya

Alaaji Siixu Buna saxu
Kanŋen xaliibe gumen saxu
Kanxotten wallaha gumen saxu
Luliyin dawa gumen saxu
Jinme Jaaxon do Hayibara Jaaxo
Moodin do soobe
Moodi nuxudun xulle
Moodi sunpu solla
Moodi , misikinaanin moodi
Moodi , tanpinton moodi

Alaaji Siixu Buna Xafiiju Xuraane xenqe
Baayenin ma xenqe
Alitiimenin faaba xenqe
Mukkun do tuŋaarankon xana
Jinme Jaaxon do Hayibara Jaaxo
An da xiiden rondi
ALLA gan na an neema.... Anmiina

[Poete soninke]

Banbaado.

Banbansiru.

Sugudansiru.

Saaxasiru banbaado ya ni.

Faabasiru banbaado ya ni.

Saaranasiru banbaado ya ni.

Xaranŋundaano banbaado.

Maame xason banbaado ya ni.

Menjansiru banbaado ya ni.

Xa d’in banbu baane baane.

Xa d’in banbu fillo fillo.

Xa do banbaado.

Xa do banbansiraaxu.

Maarensiru ni banbansiru ya.

Ke be ga ma saare, ken ta banbini.

Ke be ga ma banbi ke nta xaburene.

Tuwaaxun banbaado.

Jikkun banbaado.

Muñiyen banbaado.

Xa d'in sugundi.

Xa d'in tigiti.

Xa d’in banbu.

Hari na xa banbu.

Hari na xa tuga.

Maali renmu.

Maali xoore renmu.

Muritaane renmu.

Muritaani xoore renmu.

Senegaali renmu.

Senegaali xoore renmu.

Ganbi renmu.

Ganbisaara renmu.

Kunbi renmu.

Kunbixase renmu.

Wagadu renmu.

Waxaduxase renmu.

Kanta renmu.

Kantaxase renmu.

Sooni renmu.

Sooninkara renmu.

Misira renmu.

Misira xoore renmu.

Xa d’in gongo.

Xa d’in banbu.

Xa d’in sugundi.

Banbansiru, Maarensiru.

Makkan ya ni banban siren ŋa.

'' Banbaado gan na kiiden maxa, kiide nt’i renme jollo.''

[Poete soninke]

Ke xaransuge ni sinmande katt'o taaxuranu d'o kafonu noxon ŋa.

'' A wa noqu su ''

Bitte nga noqu su ... Xuraye nwa non ŋa.

Xanuye nga noqu su ... Xoniye nwa non ŋa.

Xanaaxu nga noqu su ... Xonnaaxu nwa non ŋa.

Marenmaxu nga noqu ... Faabarenmaxu nwa non ŋa.

Denme nga noqu su ... Xiide nwa non ŋa.

Sunke nga noqu su ... Yillankara nwa non ŋa.

Sunpu nga noqu su ... Xati nwa non ŋa.

Hanmi nga noqu su ... Kunpa nwa non ŋa.

Jamu nga noqu su ... Bone nwa non ŋa.

Tonŋu nga noqu su ... Gaare nwa non ŋa.

Kanbe nga noqu su ... Neene nwa non ŋa.

Tewoye nga noqu su ... Mulloye nwa non ŋa.

Genme nga noqu su ... Sooxiye nwa non ŋa.

Jiidiye nga noqu su ... Sontoye nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Toore nga noqu su ... Yanqaye nwa non ŋa.

Leminaaxu nga noqu su ... Xirisaaxu nwa non ŋa.

Kurunboye nga noqu su ... Xasoye nwa non ŋa.

Hineye nga noqu su ... Yaaxanji nwa non ŋa.

Tulle nga noqu su ... Yaage nwa non ŋa.

Saakoye nga noqu su ... Xaaxantaaxu nwa non ŋa.

Lensiraaxu nga noqu su ... Lenburaaxu nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Duwa nga noqu su ... Xtta nwa non ŋa.

Faabanka nga noqu su ... Faabakan lenmu nwa non ŋa.

Kiteye nga noqu su ... Kori nwa non ŋa.

Kuye nga noqu su ... Kumeye nwa non ŋa.

Komaxu nga noqu su ... Horaaxu nwa non ŋa.

Jewoye nga noqu su ... Leeleye nwa non ŋa.

Sanda nga noqu su ... Futuxuye nwa non ŋa.

Mareye nga noqu su ... Bonoye nwa non ŋa.

Toxo nga noqu su ... Suuxuyr nwa non ŋa.

Lendunjaaxo nga noqu su ... Banbaado nwa non ŋa.

Yonki nga noqu su ... Renme nwa non ŋa.

Saha nga noqu su ... Watte nwa non ŋa.

Wuyi nga noqu su ... Kalle nwa non ŋa.

Kaa nga noqu su ... Kaagume nwa non ŋa.

Jamaane nga noqu su ... Jaman gume nwa non ŋa.

Tuŋa nga noqu su ... Tuŋaaranko nwa non ŋa.

Debe nga noqu su ... Debilenmo nwa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Sinmaye nga noqu su ... Munguye nwa non ŋa.

Jama nga noqu su ... Janbaye nwa non ŋa.

Dagakaane nga noqu su ... Saage falle nwa non ŋa.

Saxiraaxu nga noqu su ... Sikka nwa non ŋa.

Faranparoye nga noqu su ... ŋarinyaŋoye nwa non ŋa.

Tuumaye nga noqu su ... Tanpiye nwa non ŋa.

Furujanto nga noqu su ... Giigiru nwa non ŋa.

Minne nga noqu su ... Daqu nwa non ŋa.

Soobe nga noqu su ... Sabge nwa non ŋa.

Nyaxa nga noqu su ... Nyaaxame nwa non ŋa.

Tunguro nga noqu su ... Nyiiye nwa non ŋa.

Sewoye nga noqu su ... Sunoye nwa non ŋa.

Senoye nga noqu su ... Mexe nwa non ŋa.

Siroye nga noqu su ... Buroye nwa non ŋa.

Daxame nga noqu su ... Tooxe nwa non ŋa.

Liŋoye nga noqu su ... Junoye nwa non ŋa.

Fakke nga noqu su ... Dulle nwa non ŋa.


'' A wa noqu su ''

Kandaara nga noqu su ... Xaaxo nwa non ŋa.

Mukkaaxu nga noqu su ... Jaatigaaxu nwa non ŋa.

Gede nga noqu su ... Gaaye nwa non ŋa.

Kuuruye nga noqu su ... Terinkeye nwa non ŋa.

Golle nga noqu su ... Yinmara wutiye nwa non ŋa.

Kiilu nga noqu su ... Jalle nwa non ŋa.

Loomera nga noqu su ... Falla koyie nwa non ŋa.

Kanta nga noqu su ... Kareye nwa non ŋa.

Wago nga noqu su ... Wagaaxu nwa non ŋa.

Sooni ga noqu su ... Sooninko nwa non ŋa.

Sikke nga noqu su ... Taaxe nwa non ŋa.

Saqe nga noqu su ... Xenqo nwa non ŋa.

Dalla ga noqu su ... Daado wa non ŋa.

Sooma nga noqu su ... Sira wa non ŋa.

Kisima ga noqu su ... Maama wa non ŋa.

'' A wa noqu su ''

Yinmatuye ndo danbigumaaxu nwa noqu su ya.

[Abdulayi Jara]

Ke xaransuge ni sinmande katt'o taaxuranu d'o kafonu noxon ŋa.

'' A wa noqu su ''

Poete Soninke, nawaari, an do golle! Suuge ke liŋ'in da moxo siri! A w'in sinmandini, Alla ga da dunan taga moxo be, do ɲeraaxu. An do baraji.

[MARIRENME]

M U K K E

Nke yaani mukke ke
Mukke xoore , Mukke darajante
Mukke ke be an ga A tijjene
Suxuban do lelle , kiyen do wuro
Jamu Mukke , xeeri Mukke

Nke Mukke faayi riini
Nke Mukke wa taŋana an ŋa
Mukke , A ga tereene katta an ŋa
Mukke , A ga fanpene katta an ŋa
Mukke , A ga wurunu katta an ŋa

Nke Mukke wa riini taaxu an kangallaqe
Mukke , A ga riini sigi an konpen raqe
Kiye Mukke , koye Mukke , xaso Mukke
Mukke do daraja , Mukke do saŋa
Xeeri do sowoye mukke

Mukke , nke ga riini daaxa
Nan daaxa bitan haqe daaxaye
Mukkaaxu , koyun haqe mukkaaxu
Mukkaaxu , xaso haqe mukkaaxu
Nan daaxa an haqilen do an sondonmen naxa
Nan toori an suufun do an butten noxo

Xa nke Mukke nta daaxana sunpukuti bera
Sakkati nan taaxunu xonnaaxu do haasidaaxu daago
Nke Mukke nta saqa Allankuti saxa kanma
Mukke , A ga nta xenqe junubun konpe noxo
Mukke , A ga nta ji xaxaccu mini
Nke Mukke ga nta yigandi bure yiga

Mukke , jamu do xeeri Mukke
Mukke , sondon laabante Mukke
Mukke , haqile sire Mukke
Mukke , yugon do yaxare Mukke
Mukke , leminen do xirise Mukke

Gemu nke Mukke ti sabariye
Gemu nke Mukke ti mukkalefaaxu
Gemu nke Mukke ti hinnaye do suturiye
Gemu nke Mukke ti silamaaxu
Gemu nke Mukke ti sunna do farila
Gemu nke Mukke ti Xuraane kallanŋunte
Na tuguti nke yaani Sunqaso , Suumixaso senne
Xaso xoore , Mukku xoore
Xaso darajante , Mukku darajante

[tunkara maxa]

An xaran suuge ngemu buru,a wure njuppen yani,harina sinmeyu ndo haqilu sirun timandi.

[MARIRENME]

S A A X E

Tuwaanon ti in da :
Renme ga na ña kitaabe
A faccirindan na Saaxen ya
Saaxe xo saxiiro
Saaxe xo safaare
Saaxe xo saafanda
Saaxe xo sutura

Aken be ga da xasu kabi muñi
Koota su do i mameye
An na ti lenki yan xoto daaru
Aken be ga da an birandi
Biraadi senne ke be ga ni konbon xatti
Fanke ga ma a katu
Sakkati sobe na joofe ayi

Ke Saaxe be ga da an tanga yinben do ji
Ke Saaxe fallinkirimen ga ña an da saxurexe
Ke Saaxe be taanin kanma ga ña an da taaxaade
Ke Saaxe be kittun ga da an yoogoyoogo xo kaccingolle
Ke Saaxe be suuguxannen ga da an xenqendi

A nta tanpini
Sakkati nan ñuxute
Ke Saaxe na gaja do an batte
Ke Saaxe na saafandi an da
Hari tonŋu ga nta an maxa
Yaaxe bure na ke Saaxe faayi
Raqe bure na ke Saaxe maxansefe

Ke Saaxe nta sahana , an ga ma saha
Ke Saaxe nta ñaxalini , an ga ma ñaxa
Ke Saaxe nta xenqo kitta , an fina ga ma xenqe
A ga do i ta kiyen do wuro
A ga do i kitte suxuban do lelle

An xeerinn ga da A fata saqa
An liŋun ga da A kaba taaxunu
A ga ma kori an nan fasu renmen su
A ga ma kori an nan ña meenin da misaale
Gelli an ga kulumunu
Ma an ga an teyen do an noogen bakka me

Ke Saaxe ma saxu
A ga ma sinmen do an lagari moxo
Ke Saaxe ma xenqe
A ga ma kuyi an ñanmoxo faabarenmun naxa

Ke ka xoore noxo
I na ke Saaxe yaaxe kara do an batte
Ke ka xoore noxo
I na ke Saaxe kitten xoso do an sababu
Xudunmuccundaanon do jandilandaanon ga do ke Saaxe batte
Gootindaanon do piixindaanon ga do ke Saaxe sirowu
Kayindaanon do haasidinin ga do ke Saaxe ta battu

An ga da an teyen do an noogen bogume
An ga da xanan do xanaaren fatame
An da manne taaxundi ke Saaxe kaane
Ke Saaxe muso nta an maxa sakkati a tugaadi
Duna kanŋen do xaalisi xullen ma ke Saaxe musu
Dunu luliyin do a naaburen ma ke Saaxe tuga

Ke Saaxe sorogo xo A ga da an sorogo moxo be
Ke Saaxe butten mura gelli A ga an yaaxo
Ke Saaxe sowondi gelli A birantaaxu
Ke Saaxe tuumandi gelli A ga an yaaxo
Barke feti mexenlenme a ga tontene renme gijinme
Hari konbo baanen renmu nta yokko barke

( A toutes Femmes :Bonne Fête )

[Poete soninke]

Nke xanne ni faaban xanne!
Nke xanne ni saaxan xanne!

Nke xanne!

Xan liŋe, xan daxamunte!

Xan gemunte, xan yuruwante!

Nke xanne!

Xan darajante, xan giyante!

Nke xanne!

Xannun xana!

Xan xasun joota!

Xannun xawansa!

Nke xanne!

Xannun tonte!

Xannun gondonme!

Nke xanne!

Asuwaani xanne!

Sooni xanne!

Nke xanne!

Sooni xanne!

Sooño xanne!

Nke yinme xanne!

Soninkara xanne!

Sooninkan xanne!

Nke xanne!

Wagadu xanne, wagadu xase xanne!

Kunbi xanne, kunbi saleh xanne!

kanta xanne, kanta xase xanne!

Sooni xanne, soninkara xanne!

Nke xanne, nke yinme xanne!

Faaban xanne, saaxan xanne!

Xan yuruwante!
Xan demunte!
Xan gemunte!
Xan senne!

Nke xanne, wandi xannun xana!

Xan xase, xan fana, xan giyante!

Fatanbinni binnu xanne!

Xan dallanta dalante!

N xanne ni sooninkan xanne!

N sefe xanne ni sooninke!

N xanne ni sooninkan xanne!

N safandi dere ni sooninkan safande!

Nke xanne w'in xannen ŋa wandi xannun do me naxa!

Sooninkan xanne nta sankunu n neene kanma!

Soninkara xanne nta sontonno n neene kanma!

Xannun xana fana, faasandan sire!

Xannun joota fana, Jongindan sire!

Xannun xawansa, xawasanda sire!

N d'an xanu xanuye su xenpa!

Xan demunte... N na d'an ña !
Soninkara Deena / Aliou sy Sawane