Le POEME en Soninke [ SOONINKEN NI ! ].

[kagoro saake]

Anmedi ma wo sira

Yunma ti an da giribe yaxare
Baaba ti an da wanda faaba ka siginda
Nri in mugu in ta batta bati
Ndi an xiri fallanke
Haqili ñaaniyen yan da ña
Siyan yatabare soxodi
Anmedi saake gundanlenma

Gelli daaru katta lenki
Xiyin gunbon gana kara baaba ka ke
Soppa moxon ga ña an da taqe
Haqili ñaaniyen ñan da ken ña
Nri mugi , in ta batta bati

Nad geese xeye
Geese kontinte xeye
Nti in wa kire mirini
Yugu xooran kire mirini
Nyiiren xirisi
Nwaladen sanku
Nfilinke katta daaru ya
Nyaaxon gomu an wa sira
Njonkoyi katta xunbane
Nyaaxon gomu an wa sire
Nwaqilen do ñaaniye fete
Xuran bange
Nli mugi
Nta batta bati

A su gati woyi xeeri fan xoore
Waran raqe roxoye fe
gonmore ga ña sogone da kaananke
Sogone kontintaaxu fe

Nda geesen banba
Geese kontinte ga fe
Yugu xooran geese xeye
Baaba wose geese gani
Nooro geese gani
Kappe geese gani
Yaxare sira giri an nan sigi
Anmedi ma sigi biren kiñe
Ke geese ga nta kuti an falle
Fallanke fati an
Falle yaani an
Yaxaru xa faayi baran faayi


Sanba Denbele

[MARIRENME]

Xaranmoxo KAAGORO SAAKE kirallan moxo,
A ga nta an toorono an ra wa a safana xaransuuge ke wure , sere be ga da xaranuuge ke dabari , taatana kuudo na maarenmun deema.

[MARIRENME]

BAANE : baanaaxun da ALLA Tunka Xoore ke Baane ya nafa...

FILLO : Alla da yugo do yaxare ya taga haqilanto...

SIKKO : sikkan ga ro an do an xanan naxa,xa bogu me...

NAXATO : yaxaren yeeson ga ma faranporo , a na naxannaaten kitta...

KARAGO : kittindoronmun karagi nta baana,i nta yokko;soro nta baana...

TUNMU : an ga na xara,an na tuwi,an ga na tuwi an na tuuma...

NERU : yugu neri yan da nooro noro ti i nooro...

SEGU : yitti segaanan neenen ga daxamu,a tan ya ni bette...

KABU :furujanto kabi ga na kafi konpo baane,Alla Toxo Sire nta konini no..

TANMU : tanman ga nta maxanbaane su feqe,yaxannu nta a xananu...

[kagoro saake]

NKISIMA

Nkisima na yugu xase ya
Duna su ga a dorono
Baawo fi gana sere lasama
An ga na tere katti a ya
Ma a ga di an nimisiwasa

Jaxa xirisen ni ñagnan ña
An gama a jaga an nta a nafan tuunu


XARANGNE

Xarangne na tuwaaxun ña
A wa fo kappa seren haqile
Do a yi an seraaxun tinmandini

I be gana xara
An na tuwi
An na du tu
An na soro tu
Soron na an tu

Xaranbalaaxun ni gaccen ña
tuwanbalaaxun ni sankuyen ña
On xara, o na o soron xarangnundi
On tuwi, o na o soron tuwindi

Safandaana : Kaawu kamara

[kagoro saake]

KORTONDAANA




Hee yugo ke!
Nna do an ken ña
An ken jengudun taraana ke
Nna do an ken ña
An ken jikku buru gume ke
Nna do an ken ña

Keti an ma a tu ti
Debe gume nta muruntan kalla
Alla yinbi kumunte
Raxan fanko ra nta ken karini
An moodi ke ya tu ti Alla ni baane ya
Alla nta sere tagana ti siino sikki a ga an karini fillo ya

Maxa ku sellin xabaanu bulu
Duna ma sigi ti ke ya
Alla ma o taga ti ke ya
Ke golle wara
An nti an kuunu
A nan an kumana ya
An nti an katondini
A nan an xuumandini ya
An nti an jiidini
A nan an naqasiini ya

Fete ke golle
An nti an giilondini
A ni an defondini ya
An nti giya roono sere
kome su ga duna ya
An bireene katti an koota ke ya

SAFANDAANA : Kaawu kamara

[kagoro saake]

XIRISE

Nkisima ni yugu xase ya
Duna su ga a dorono
Na tuguti kitaabin kande yaani
Fi gana sere lasama
An ga na tere katti a ya
Ma a gada an nimisi wasa

Jaxa xirisen ni nafa duuro ya
An gama a jaga
An nta a nafan tuunu
O na xirisun doro
O ni i sefendi







XARANGNE

Xarangne na tuwaaxun ña
A wa fo kappa seren haqile
Do a yi an seraaxun tinmandini

I be gana xara
An na tuwi
An na du tu
An na soro tu
Soron na an tu

Xaranbalaaxun ni gaccen ña
tuwanbalaaxun ni sankuyen ña
On xara, o na o soron xarangnundi
On tuwi, o na o soron tuwindi

Safandaana : Kaawu kamara[/QUOTE]

[MARIRENME]

Xaranmoxo Kagoro...
N da an xanta , na an maama ti an xaransuugu daxamunto ku. Yetaane in da an safa nan ti ma an ra wa xaransuuge gumen toxon do a janmun safana xaransuuge ke wure selli a ga na yi wandi xalle ga ni,xo xaransuuge be ga ni : Hanmadi ma wo sira , na a saxu xaransuuge ke kaman ni Sanba Denbele a ga bakka Jawara debe.
Ken dangi falle , selli an ga na katta yillene an xarasuugu ku xarana katta an bicca i xayi , ellanin faayi gaboono fonne fonne.
Nawaari gacce ma an wari.

[Cheikhna Mouhamed WAGUE]

Xa sunka marenmu

Nda xa xaran suugu ku su xara, ndi fahamu, nda munaha kitiiya. Xada tuyyin do o yi ti sooninkan xanne lawa sahene, xada tuyyin do o yi ti i beesu gadi i xannen toxo halle, a kaman toxo halleya. O wa Allah banna ňaagana kuro a na xa tuwaaxu ke jiidi, ana xa dallan di o kaane, ana sooninkaaxu wurugi. Xa nawaari.
Xa aaxi Sexena-Muhamed WAGE

[kagoro saake]

Xaranmoxo, nawaari an ken kootan bataaxen , a ma ñi in gada a faamu ya siri baawo inke da sinma an ti in yinme ya na in toxon reyi in be gada a ro yere in ma a sinma an na do a dabarindaanan yinme ya. ganta an digaame ke sahanten ñaani seren maxa sere wunen xoni a ya , in ma a dabari ti ken xa ya Alla ga a tu. Ma in gada a toxon ro a wure. Ken gana dangi an gati hella ni beeni wori, in ga xanne ke safaana moxo be ken yaama gamu ma xaran suugu dega moxon ya ma gamu? NAWAARI AN DO BARAJE.

[MARIRENME]

Xaranmoxo Kagoro lella
Nawaari ti an bataaxe , in digaame ke na katta xottu dantanto , an ga na dugata i safana katta an bicca i xayi , an na yille do i ya.
N wa tu nan ti munguye ya ni walla xortiye moxo bure ken falle an nta i safana kundu.
Xa xorti moxo bure do i moxo su , woyiri duna su ya ga xaransuuge ke xarana , a faranparen ni , an na ellani ku yogoni koroosi kuudo na xaransuuge ke tallan daxamundi.
Selli me mukke ke kitaabe (harmonisation de 95) ga nta an maxa, in ra wa fo xayini katta an noqu.A ya na inke deemana dinma be in ga na sanku.
O na xaranmoxo Sexina Mohanmedi Wage xa maama ti a bataaxe na a saxu gelli xaransuugu ku joppeye do saasa , a wa i koroosini moxo siri ken da a koyi nan ti WAGANLENME tinmanten ya ni.
ALLA gan na o su deemana xanne ke wuruginde.