Lenki Xiisa

[MARIRENME]

KE WURU BAANE ( Cette seule nuit )

Nke toxon ni Sira , in yaani in ma renmun su fo xoore.Xoxono yaxaru sikki wa in maxa ken do xoxno yugu filli. Oku xooro o ma ya maxa natuguti o faaba ga bonno , o tugunnun yaani.
O deben taaxunten faayi fanxoore xanne xo sooninkan debe gabe.
N faaba kaawu renmen yan da in ma saagandi gelli a nan giri faransi. Xaso su ma a ga ri o ka bito filli , a falle a na lellandaara katta i debe.
N faaba ga bonno , in ma baane yan ňi a maxa yaqe ; in faaba da doorun xubu taga galle ke noxo , ken yaani a bono falle , inke do in ma do in xoxono o ga toxo ken ka tugunne noxo.
O saare soxoyen do julaaxun ya noxo , nan xooro ken noxo.
Sugu naxati do joxo sikki wa o maxa , i ga telle woore do deben naaburu kuttun batte. Yoro fulle ya na i nagaanini , xaso su kalle in ma na seremen tuga.
Nke da seliŋun do wandallun mara ma i ga gabono , kafiini in yaaxido yugo a toxon ga ni Birante. Mukke xoore ga na ri yanqa o ya , maxafo ga nta debe , o na ganma kari walla wandalle. Nke xooro keeta , in ntaxa wurunu do seliŋe batte , in na in xoxono ku ya walla sellin ragaye, o na a soro mukken da. N ma ti in da : « ALLA da mukke doro , o na mukkun doro ».
N ma da in seerandi soroye gelli in ga siino tunmi ken do kaadun gollu tanani xo sellande , wanqinde , tenexunde do yiraamun xungunde.
Suxuban do lelle in do in xoxonon na dagaňoŋo fanŋe ; nke ma maxa duŋe in ga roono lekooli na a tuguti inke yaani a deemana gollu gabe katta o bicca bogu ka xoore ke ya , in faaba ga telle tagandi galle ke noxo.
O ka xoore ke gollun xoton ni buru , sere baane walla soro filli ra nta a su dabarini deemanda ga nta an maxa. Ken bire yontan ga na ri in ma ya kaagumaaxu , kun bito filli katta sikko , o nta tuumana.
N ma ken wa gilli gelli sellin fana sefe xanne , a ga naňituumana ma sallifanan salli falle a na daga i xoodon fuutu biiren wure , inke do yokku mexinton na yanqa fanŋe.
Laxasaran salli falle, in ma na yille gilli na ňaaxamen jongi.
N yaaxido , Birante xa na daga xesi walla suwa , a do o lagare Denba.
N xoxono Xunba , Fenda do Daado xa na sigi do xayindu misun do gollu misu.
O saare do nan xooro ke ya noxo ; dinmani yogoni in na sinme do in faaba, in na ti a gan ňi bireene o nta tanpini kundu. N ma na ti in da :” ALLA ga na ke be dabari dangi rexe nta ayi”.
Bire su o ga na ňi sallini , a na ti o nan duwa o faaba da , ALLA gan na neema kinni ayi, a do furu misilimen su.

Dinmani in tini in ma buren yaani walla a nta in mulla…nke jootanin ga na daga rege sanga bera ma wuron jenge, sunken naxaane in ma na ri in xiri ti in nan ri saxu.
Ken bire yaani dinmen ga lioŋono , tayogoni in na xiiti ma in ga toqo wuunu.
Xa in wa in ma tu diinanta seren su, a ga na ti ke be an ga ma a dabari , lafajirin jaanun yaani an wundunu katta ňoŋo rexe.
Bire su a na ti in da :”Sira an yaani fo xoore , lemunu ku yaaxen na anken ya, an ga moxo be , i xa na ken ya batta. Ken kuna jikku siru wutu , i na yaaxa do an ŋa”.
Ken do i moxo su , dinma yogoni in do in jootani ku ga na me wari , o na xatanŋen do sangen botu ma in ga mungu do in gollu ; kuruma in ma na Fenda wara telle in xiri.

N ma ga na giri gaage rexe, a do doxon yan roono , a do a ga bakka:” Sira kundu…Sira dooke…Sira an ma ke dabari…Sira a wutu…Sira a wara…Ken do kayindun do langandu”.
N xoxonon ga na joppe soyini in ŋa , in na i faraxatu, i na daga moole in ma ya , a xa na teppukiren wutu, a na ti: “hari an ga na raqi i ya , in na an feere bonondi , ke jakka fuula yaayinte ke. An katta an xoxono ku ya da , an jooton ga deerini an kanma”.
N gidan yugo Birante na ti :”Sira i wara…in ga na i raga ma in ga da i sinnan kutu…”

Siinon dangi , ke xaaxo ga riini , in siine tanmundin do karagon ga tinmene.N joota gabe yexi , yogoni kiinani wa debe ke noxo walla debindaara , yogoni xa yexi faransinke walla jamaanu tanani xo Kongo walla Gabon.

Digaamu filli sikki an na in ma mugu: “Sira an ma du koroosi , an na na deben yaxannan sontonte,meeninsu na yexi , i na an toxo bera duuro… xoxonon bera”.

Gelli in ga taŋana siino tanmi katta tanmu do fillo , digaamu yogoni in ma na kun suugunun toron ŋa ya bire su: “Sira ! ke feti yiran siiti moxo sire... Sira ! yaxanne nta taaxunu kundu… Sira ! yaxanne do maxanbaane nta xatanŋa… Sira ! ke feti tere moxo sire… Sira ! an do ku yiraamun maxa bogu sella… Sira ! yaxare nta xiribene kundu…”
Koota su , koye su , xaso su in na toŋonde ya mukku a do i funen ga nta baana , suxuban do lelle , kiyen do wuro.

( à suivre )

[Lassana Bathily]

KE WURU BAANE ( Cette seule nuit )

Nke toxon ni Sira , in yaani in ma renmun su fo xoore.Xoxono yaxaru sikki wa in maxa ken do xoxno yugu filli. Oku xooro o ma ya maxa natuguti o faaba ga bonno , o tugunnun yaani.
O deben taaxunten faayi fanxoore xanne xo sooninkan debe gabe.
N faaba kaawu renmen yan da in ma saagandi gelli a nan giri faransi. Xaso su ma a ga ri o ka bito filli , a falle a na lellandaara katta i debe.
N faaba ga bonno , in ma baane yan ňi a maxa yaqe ; in faaba da doorun xubu taga galle ke noxo , ken yaani a bono falle , inke do in ma do in xoxono o ga toxo ken ka tugunne noxo.
O saare soxoyen do julaaxun ya noxo , nan xooro ken noxo.
Sugu naxati do joxo sikki wa o maxa , i ga telle woore do deben naaburu kuttun batte. Yoro fulle ya na i nagaanini , xaso su kalle in ma na seremen tuga.
Nke da seliŋun do wandallun mara ma i ga gabono , kafiini in yaaxido yugo a toxon ga ni Birante. Mukke xoore ga na ri yanqa o ya , maxafo ga nta debe , o na ganma kari walla wandalle. Nke xooro keeta , in ntaxa wurunu do seliŋe batte , in na in xoxono ku ya walla sellin ragaye, o na a soro mukken da. N ma ti in da : « ALLA da mukke doro , o na mukkun doro ».
N ma da in seerandi soroye gelli in ga siino tunmi ken do kaadun gollu tanani xo sellande , wanqinde , tenexunde do yiraamun xungunde.
Suxuban do lelle in do in xoxonon na dagaňoŋo fanŋe ; nke ma maxa duŋe in ga roono lekooli na a tuguti inke yaani a deemana gollu gabe katta o bicca bogu ka xoore ke ya , in faaba ga telle tagandi galle ke noxo.
O ka xoore ke gollun xoton ni buru , sere baane walla soro filli ra nta a su dabarini deemanda ga nta an maxa. Ken bire yontan ga na ri in ma ya kaagumaaxu , kun bito filli katta sikko , o nta tuumana.
N ma ken wa gilli gelli sellin fana sefe xanne , a ga naňituumana ma sallifanan salli falle a na daga i xoodon fuutu biiren wure , inke do yokku mexinton na yanqa fanŋe.
Laxasaran salli falle, in ma na yille gilli na ňaaxamen jongi.
N yaaxido , Birante xa na daga xesi walla suwa , a do o lagare Denba.
N xoxono Xunba , Fenda do Daado xa na sigi do xayindu misun do gollu misu.
O saare do nan xooro ke ya noxo ; dinmani yogoni in na sinme do in faaba, in na ti a gan ňi bireene o nta tanpini kundu. N ma na ti in da :” ALLA ga na ke be dabari dangi rexe nta ayi”.
Bire su o ga na ňi sallini , a na ti o nan duwa o faaba da , ALLA gan na neema kinni ayi, a do furu misilimen su.

Dinmani in tini in ma buren yaani walla a nta in mulla…nke jootanin ga na daga rege sanga bera ma wuron jenge, sunken naxaane in ma na ri in xiri ti in nan ri saxu.
Ken bire yaani dinmen ga lioŋono , tayogoni in na xiiti ma in ga toqo wuunu.
Xa in wa in ma tu diinanta seren su, a ga na ti ke be an ga ma a dabari , lafajirin jaanun yaani an wundunu katta ňoŋo rexe.
Bire su a na ti in da :”Sira an yaani fo xoore , lemunu ku yaaxen na anken ya, an ga moxo be , i xa na ken ya batta. Ken kuna jikku siru wutu , i na yaaxa do an ŋa”.
Ken do i moxo su , dinma yogoni in do in jootani ku ga na me wari , o na xatanŋen do sangen botu ma in ga mungu do in gollu ; kuruma in ma na Fenda wara telle in xiri.

N ma ga na giri gaage rexe, a do doxon yan roono , a do a ga bakka:” Sira kundu…Sira dooke…Sira an ma ke dabari…Sira a wutu…Sira a wara…Ken do kayindun do langandu”.
N xoxonon ga na joppe soyini in ŋa , in na i faraxatu, i na daga moole in ma ya , a xa na teppukiren wutu, a na ti: “hari an ga na raqi i ya , in na an feere bonondi , ke jakka fuula yaayinte ke. An katta an xoxono ku ya da , an jooton ga deerini an kanma”.
N gidan yugo Birante na ti :”Sira i wara…in ga na i raga ma in ga da i sinnan kutu…”

Siinon dangi , ke xaaxo ga riini , in siine tanmundin do karagon ga tinmene.N joota gabe yexi , yogoni kiinani wa debe ke noxo walla debindaara , yogoni xa yexi faransinke walla jamaanu tanani xo Kongo walla Gabon.

Digaamu filli sikki an na in ma mugu: “Sira an ma du koroosi , an na na deben yaxannan sontonte,meeninsu na yexi , i na an toxo bera duuro… xoxonon bera”.

Gelli in ga taŋana siino tanmi katta tanmu do fillo , digaamu yogoni in ma na kun suugunun toron ŋa ya bire su: “Sira ! ke feti yiran siiti moxo sire... Sira ! yaxanne nta taaxunu kundu… Sira ! yaxanne do maxanbaane nta xatanŋa… Sira ! ke feti tere moxo sire… Sira ! an do ku yiraamun maxa bogu sella… Sira ! yaxare nta xiribene kundu…”
Koota su , koye su , xaso su in na toŋonde ya mukku a do i funen ga nta baana , suxuban do lelle , kiyen do wuro.

( à suivre )

Ké xiisa hinanté ni buuru;o wa a kutté ndoukou allah doughéyé nkama

[Diaryatou Demba]

Marirenme
ni dey an na digan baane fachiri ndangha
"tenexunde" wure ni ma?

[MARIRENME]

Marirenme
ni dey an na digan baane fachiri ndangha
"tenexunde" wure ni ma?

Asalam,Kanouté Gandémakha
Gidimaxanke be ga nta "tenexunde" wure tu , kaawafi fataama.
Ganni sere nta xoto Gidimaxanko bera tenexundini.
Katta "ciment" kiyen bicca ri sooninkara noxo , yaxaren su ni i beran do i banballun tenexunu ya ma i ga gemu.I na dabarini ti dooren do naxuro walla xa tuxa, na motindon dabari. Xaaxon bogu falle , mullen ga na joppe riini.
Yaxaru yogoni xa gollen ni tenexunden baane ya.I na daga do wandi kaani , i ga na duguta i na i tuga ti :saabun yinme , sukkaran golle , tiga walla yiraame. Wacca "tenexunde" ma gabo ma an gan daga debindaara laato.

[kabu tirera]

Asalam,Kanouté Gandémakha
Gidimaxanke be ga nta "tenexunde" wure tu , kaawafi fataama.
Ganni sere nta xoto Gidimaxanko bera tenexundini.
Katta "ciment" kiyen bicca ri sooninkara noxo , yaxaren su ni i beran do i banballun tenexunu ya ma i ga gemu.I na dabarini ti dooren do naxuro walla xa tuxa, na motindon dabari. Xaaxon bogu falle , mullen ga na joppe riini.
Yaxaru yogoni xa gollen ni tenexunden baane ya.I na daga do wandi kaani , i ga na duguta i na i tuga ti :saabun yinme , sukkaran golle , tiga walla yiraame. Wacca "tenexunde" ma gabo ma an gan daga debindaara laato.

xaranmoxo sunka
tenexunde { yogoni ti : betexende ya yi }
An na yanpin in maxa
wuron do jamu .

[adji]

xa nella soninkara danman-su, (xaramoxo-marirenme)

sira dan ke xiisa sirenni buru, bawni lendujaaxe su ŋana ke xiisa xara ma a gada ho kahu an haqille, an ga an lenñaxaru marana moxobe gelli i tugunnu, (soninkon nti .dooren xayen ña tagene)

owa xiisa ke kutten terinkana ti jamu do xeeri.



xoyi xaranmoxo kaabu tireera gada ko moxoobe
soninkara noxugabe tini betexende

[Diaryatou Demba]

xaranmoxo sunka
tenexunde { yogoni ti : betexende ya yi }
An na yanpin in maxa
wuron do jamu .

Salam

Nke kati ku soninko ya famunu.
Nawari an do baradje.
Bawo gana fube su ko,Marirenme gemi bexin ngha
modi Cissé wu falle.

[Ibrahim Soukouna]

Je tente une traduction partielle en éspérant être relayer lol.

KE WURU BAANE ( Cette seule nuit )

Nke toxon ni Sira , in yaani in ma renmun su fo xoore.Xoxono yaxaru sikki wa in maxa ken do xoxno yugu filli. Oku xooro o ma ya maxa natuguti o faaba ga bonno , o tugunnun yaani.
O deben taaxunten faayi fanxoore xanne xo sooninkan debe gabe.
N faaba kaawu renmen yan da in ma saagandi gelli a nan giri faransi. Xaso su ma a ga ri o ka bito filli , a falle a na lellandaara katta i debe.
N faaba ga bonno , in ma baane yan ňi a maxa yaqe ; in faaba da doorun xubu taga galle ke noxo , ken yaani a bono falle , inke do in ma do in xoxono o ga toxo ken ka tugunne noxo.
O saare soxoyen do julaaxun ya noxo , nan xooro ken noxo.
Sugu naxati do joxo sikki wa o maxa , i ga telle woore do deben naaburu kuttun batte. Yoro fulle ya na i nagaanini , xaso su kalle in ma na seremen tuga.
( à suivre )

Cette seule nuit.

Moi,je m'appelle sira,Je suis la plus grande des enfants de ma mère.J'ai trois petite soeurs et deux petit frère.Nous avons était élevé par ma mère car notre père est mort depuis notre plus jeune âge.
Notre village ce situe au bord du fleuve comme beaucoup de village soninké.Le fils de l'oncle maternelle de mon père a remarié ma mère depuis qu'il est venu de france.Chaque mois il vient faire deux jours dans notre maison(visite),ensuite il repart en soirée dans son village.
Quand mon père est mort ma mère était sa seul épouse,il a construit des case en banko(ou argile) dans l'enclos,c'est pour cela qu'après sa mort,moi,ma mère et mes petit frères et soeurs son parti dans cette autre maison.Nous somme nés dans l'agriculture et dans le commerce et avons grandi dedans.On a quatre chèvres et trois moutons qui vont se méller au aux autres bétails du village(pâturage). C'est Yoro le peul qui est leur berger.A chaque fin de moi ma mère paye quelqu'un(pour cela).

[Ibrahim Soukouna]

Suite de traduction du premier texte:

Nke da seliŋun do wandallun mara ma i ga gabono , kafiini in yaaxido yugo a toxon ga ni Birante. Mukke xoore ga na ri yanqa o ya , maxafo ga nta debe , o na ganma kari walla wandalle. Nke xooro keeta , in ntaxa wurunu do seliŋe batte , in na in xoxono ku ya walla sellin ragaye, o na a soro mukken da. N ma ti in da : « ALLA da mukke doro , o na mukkun doro .

Moi j'ai élevé des poules et des pintades jusqu'a ce qu'ils soient nombreux,en plus de ceux de mon frère cadet qui s'appel Biranté.
Quand un invité important vient se faire héberger chez nous,si il n'ya pas plus de nourriture,on tue un coq ou une pintade.Moi j'ai grandi donc je ne cour plus après les poulets(pour les attraper),je donne la tache à mes petit frères et soeurs pour attrapper pour qu'on le cuisiner pour l'invité.
Ma mère m'a dit:" Allah a respecté invité,respectons invité".

[soumpou]

KE WURU BAANE ( Cette seule nuit )

Nke toxon ni Sira , in yaani in ma renmun su fo xoore.Xoxono yaxaru sikki wa in maxa ken do xoxno yugu filli. Oku xooro o ma ya maxa natuguti o faaba ga bonno , o tugunnun yaani.
O deben taaxunten faayi fanxoore xanne xo sooninkan debe gabe.
N faaba kaawu renmen yan da in ma saagandi gelli a nan giri faransi. Xaso su ma a ga ri o ka bito filli , a falle a na lellandaara katta i debe.
N faaba ga bonno , in ma baane yan ňi a maxa yaqe ; in faaba da doorun xubu taga galle ke noxo , ken yaani a bono falle , inke do in ma do in xoxono o ga toxo ken ka tugunne noxo.
O saare soxoyen do julaaxun ya noxo , nan xooro ken noxo.
Sugu naxati do joxo sikki wa o maxa , i ga telle woore do deben naaburu kuttun batte. Yoro fulle ya na i nagaanini , xaso su kalle in ma na seremen tuga.
Nke da seliŋun do wandallun mara ma i ga gabono , kafiini in yaaxido yugo a toxon ga ni Birante. Mukke xoore ga na ri yanqa o ya , maxafo ga nta debe , o na ganma kari walla wandalle. Nke xooro keeta , in ntaxa wurunu do seliŋe batte , in na in xoxono ku ya walla sellin ragaye, o na a soro mukken da. N ma ti in da : « ALLA da mukke doro , o na mukkun doro ».
N ma da in seerandi soroye gelli in ga siino tunmi ken do kaadun gollu tanani xo sellande , wanqinde , tenexunde do yiraamun xungunde.
Suxuban do lelle in do in xoxonon na dagaňoŋo fanŋe ; nke ma maxa duŋe in ga roono lekooli na a tuguti inke yaani a deemana gollu gabe katta o bicca bogu ka xoore ke ya , in faaba ga telle tagandi galle ke noxo.
O ka xoore ke gollun xoton ni buru , sere baane walla soro filli ra nta a su dabarini deemanda ga nta an maxa. Ken bire yontan ga na ri in ma ya kaagumaaxu , kun bito filli katta sikko , o nta tuumana.
N ma ken wa gilli gelli sellin fana sefe xanne , a ga naňituumana ma sallifanan salli falle a na daga i xoodon fuutu biiren wure , inke do yokku mexinton na yanqa fanŋe.
Laxasaran salli falle, in ma na yille gilli na ňaaxamen jongi.
N yaaxido , Birante xa na daga xesi walla suwa , a do o lagare Denba.
N xoxono Xunba , Fenda do Daado xa na sigi do xayindu misun do gollu misu.
O saare do nan xooro ke ya noxo ; dinmani yogoni in na sinme do in faaba, in na ti a gan ňi bireene o nta tanpini kundu. N ma na ti in da :” ALLA ga na ke be dabari dangi rexe nta ayi”.
Bire su o ga na ňi sallini , a na ti o nan duwa o faaba da , ALLA gan na neema kinni ayi, a do furu misilimen su.

Dinmani in tini in ma buren yaani walla a nta in mulla…nke jootanin ga na daga rege sanga bera ma wuron jenge, sunken naxaane in ma na ri in xiri ti in nan ri saxu.
Ken bire yaani dinmen ga lioŋono , tayogoni in na xiiti ma in ga toqo wuunu.
Xa in wa in ma tu diinanta seren su, a ga na ti ke be an ga ma a dabari , lafajirin jaanun yaani an wundunu katta ňoŋo rexe.
Bire su a na ti in da :”Sira an yaani fo xoore , lemunu ku yaaxen na anken ya, an ga moxo be , i xa na ken ya batta. Ken kuna jikku siru wutu , i na yaaxa do an ŋa”.
Ken do i moxo su , dinma yogoni in do in jootani ku ga na me wari , o na xatanŋen do sangen botu ma in ga mungu do in gollu ; kuruma in ma na Fenda wara telle in xiri.

N ma ga na giri gaage rexe, a do doxon yan roono , a do a ga bakka:” Sira kundu…Sira dooke…Sira an ma ke dabari…Sira a wutu…Sira a wara…Ken do kayindun do langandu”.
N xoxonon ga na joppe soyini in ŋa , in na i faraxatu, i na daga moole in ma ya , a xa na teppukiren wutu, a na ti: “hari an ga na raqi i ya , in na an feere bonondi , ke jakka fuula yaayinte ke. An katta an xoxono ku ya da , an jooton ga deerini an kanma”.
N gidan yugo Birante na ti :”Sira i wara…in ga na i raga ma in ga da i sinnan kutu…”

Siinon dangi , ke xaaxo ga riini , in siine tanmundin do karagon ga tinmene.N joota gabe yexi , yogoni kiinani wa debe ke noxo walla debindaara , yogoni xa yexi faransinke walla jamaanu tanani xo Kongo walla Gabon.

Digaamu filli sikki an na in ma mugu: “Sira an ma du koroosi , an na na deben yaxannan sontonte,meeninsu na yexi , i na an toxo bera duuro… xoxonon bera”.

Gelli in ga taŋana siino tanmi katta tanmu do fillo , digaamu yogoni in ma na kun suugunun toron ŋa ya bire su: “Sira ! ke feti yiran siiti moxo sire... Sira ! yaxanne nta taaxunu kundu… Sira ! yaxanne do maxanbaane nta xatanŋa… Sira ! ke feti tere moxo sire… Sira ! an do ku yiraamun maxa bogu sella… Sira ! yaxare nta xiribene kundu…”
Koota su , koye su , xaso su in na toŋonde ya mukku a do i funen ga nta baana , suxuban do lelle , kiyen do wuro.

( à suivre )

an ke xiisa wa fo kappa kiilu gabe, o maani ni o guidan n yaxaru loono kille kundu ya ,a wa o yillana kati sooninkaxu,o wa kutte dugunu.gathi maghari.