Salam, voilà la suite et la fin de la rencontre de BAKEL.
N'hésitez surtout pas à me cooriger ou compléter.
Merci

A koŋi nan ti : o na o haqilen toxo yere ya , a fatanfansinden ga ma nowo ti safande baane , na a toxo dingira liixinte yaani , ken ga ni xottu filli ga fi baane koyini , a ña toxonu filli ya ba , walla toxo do xottikoyinda , walla xotte ke xenu moxo.
Misaale: yitten renme = yitti renme walla kitaaben konpe = kitaabin konpe -------- i ti o na xottu ku filli bogu me ( yitti renme walla kitaabin kande ) kuudo o nan maxa xotti gille kita , a ga fi baane koyini : yere o ga ke be koroosini ken ni : yitte ni toxon ya , renme xa ni toxon ya xo kitaabe ga ni toxo , konpe xa ga ni toxo. Toxonu filli i ga fi baane koyini na a ñi xotte fana ke sigire lagarinte ke wa faraaxini ( yitte --- yitti ) walla sigire lagare ke na xenu , a na yille “ n “ nuxunkoŋinte kappa du ya (kitaabe ---- kitaabin) , a ga xerexerentaaxu koyini. Misaale: jaxan biire , maarun teeni , yitti korome , doorin xube .
A koŋi nan ti : xottu filli ga fi baane ya koyini , i ga ni toxonu. Ganta xotte fana ke xanne fillandi ke ga xenne su , o na xottu ku safana xottu filli ya. Misaale : kanmen doroke = kan doroke , danŋen solle = dan solle , kanŋen xaliibe = kan xaliibe.
A koŋi nan ti : xottu filli ga fi baane koyini , i ga ni toxonu , i safe moxon ga ma faraaxi moxo su. Misaale : barama do keba . Ku xottu filli kafumanten na fi baane ya koyini , a ga ni fo ke be ga ginen raqen teqe. Ken dinma , o na noonen ya roono xottu ku filli naxa , o na a safa : barama-keba .
A koŋi nan ti : xottu filli ga fi bane koyini , i ga ni toxonu walla ñan moxo ma xottikoyinda ; xotte fana ke xanne fillandin ga xenne , xenne be ga xotte fillandi ke koŋi moxo ma a safe moxon ke yillana siri , o ra wa i safana xotti bane. Misaale : kiyen siga = kinsiga , kiyen xenne = kinxenna , faren gije = faringije.
A koŋi nan ti : Xottu filli ga fi bane koyini , xotte fanan ga ni xottikoyinda , o na xottu ku filli safana xotti baane ya , noone ga nta roono i naxa. Misaale : kara do watte = karawatte , yige do yille = yigeyille , soyi do fo = soyifo , wuru do yaaxe = wuruyaaxe.
A koŋi nan ti : xottu filli ga fi baane koyini , i ga ni xotte ma toxo walla xottikoyinda , a na a ñi xotte fana ke safe ti sigiru filli baane ya, i ti o na noonen ya roono xottu ku filli naxa . Misaale : fa do dere = fa-dere , me do faayinde = me-faayinde , du do kutunde = du-kutunde.
Koroosinde: o na koroosi selli a ga na ñi xottu gabo ya ga na me ñi fi baane koyiyen ŋa , o na safana xotti baane ya , Misaale : ta , ra , gode = taarangode ( a wure ga ni gode ke be ga roono tan ŋa ) walla ji , ro , xolle = jiranxolle ( jin ga roono xolle be ).
A koŋi nan ti : xottu filli ga fi baane koyini , i ga ni toxo walla ñan moxo ma xottikoyinda , xottilenmu ga walaxi i naxa , i ga ni : du (dun) , ra ( ran ) , maxa ( maxan ) , o na kun xottu safana xotti baane ya. Misaale : gundunseliŋe = seliŋe be ga bireene gunne , killimaxansaqaana = sere ke be ga saqa do killu , a ga xenne teraano , kittirangode = god eke be ga roono kitten ŋa , na a saxu goden su nta roono kitten ŋa. Ken fi bane yaani do “n “ xa batte , a ga na ñi xotte fillandi ke ga ñan moxon ya koyini. Misaale : ta xulle = tanxulle , fate binne = fatanbinne , walla yirigandi renmu ku xa sigira. Misaale : tanpille , tanjikke , tannaxate , tandume , tankabe. O na xottu ku filli safana ya , noone ga nta roono i naxa , na a saxu a nta sooninkan dingira su , i ga tini : tanfille , tansikke.
A koŋi nan ti : xottu beeni ga ni xo « doono » ken do « do no « , a nan tuwi ti xottu filli yaani i ga nta baana wure do safe moxo. Xotte ke be ga fuutini , a ga ni xotte baane , a ga safeene xotti baane , ken ni “ doono “. Misaale 1: daga doono ma an wa kitta. Yere xotte ke safeene xotti baanen ya , “doono “ = rexe , dingira ( xerexerentaaxu ga nta a kanma walla xuraye , fo muxunte ).Misaale 2 : bogu do no ma an wa a walla. Yere xottu filli i ga nta baana , i ga nta kariini me hari fuutiye ga ma mugi. O ra wa diganta ke yillana moxo gabe: 1°) - bogu ti no ma an wa a walla , 2°) - bogu ken noqu ma an wa a walla .
A koŋi nan ti : Xottu beeni ga ni “ yugusire “ , texuxoore “ do mexesaage , i do i xawarani ; na a saxu i xoteyen do i ga fi baanen ya koyini , o na safana xooti baanen ya. O na a tu ti toxon do ñanmoxon ya kappen ni.
A koŋi nan ti : Xottu beeni ga ni « ganta « do « ga nta « , i nta baana safe moxo , i nta baana wure. Misaale : O ri ganta Xunba ma ñexe kita . Yere digaame ke wure ni , o ri xa Xunba ma ñexe kita.Selli i ga ma ñi a mulla nan yille Xunba ga ma ñexe kita , a maxa ña ken ŋa. Fo be ga ni “ ga nta “ xottu filli yaani , i ga ma fatanta kariiini me. Misaale : Lemunun ga nta dagana , o nan yige. « ga « na duran xottilenme ya , a ga newoye koyini selli a baane ya ga xottikoyindan tunsini. Misaale : Sanba ga telle. « nta « xa duran xottilenme ya , a ga kafiini barantan xottilenmu. I filli su ra wa me ñiini diganta baane noxo walla baane su ra wa ñaana diganta noxo. Xottu beeni ga ni « manta « do « ma nta « xa ni ken moxo baane ya. Misaale 1°): O su yige manta Muusa ( o su yige ma Muusa baane , aken ma yige ). Misaale 2°) : Ke ñaxa , ma a na ña ma a nta ña ( yere sikkan wa golle ke ñanŋen kanma ).
A koŋi nan ti : Xotte be ga ni « manime « a nan safe xotti baanen ya.
A koŋi nanti : Xottu beeni ga ni « dubaane « , « dundare « , « dusagoone « nan safe xotti baane , noone na waase roono i naxa , na a saxu i ñumini fi baanen ya. « du « be ga kafi « dubaane « na waase fuutini , a ga ni xotti xanbaanen ŋa moxo su.
A koŋi nan ti : Xottu beeni ga ni « ra wa yi « do « ra nta yi « , o na waase i kariini me , xottu sikki yaani i ga nta baana. Misaale : Moodi ra wa yi soxono do Moodi ra nta yi soxxono.
A koŋi nan ti : Xottu beeni ga filleyen ya ritini kuudo nan fi baanen koyi , o na i safana xotte baanen ya , noone ga nta roono i naxa. Misaale : A ga giri xenqo , a toxo tiiritaarana ( tiiritaaraye , tiiritaarante ). Ganta selli a ga ñi fileye ke walla sikkeyen ya koyini (maana gaboye ), xottu ku baanan baanan safeene ya.Misaale : « kutu kutu « walla « kara kara « , a da tiiyen kutu , a da tiiyen kutu kutu. Yere a na xottikoyindan ya koyini maana golle. Selli a ga na ñi toxon ya koyini , ken dinma , o na safana xotti baanen ya . Misaale : « kutukutunde « walla « wuruwuruye « . Misaale : Ke kutukutunde wara walla xa da wuruwuruye wara xan maxa joogi .
A koŋi nan ti : Ku xottu nta kariini me ya , o na i baanan baanan safana ya : « koota wo koota « , « sere wo sere « , debe wo debe « ken do i me tana…
Misaale : Sanba wa dangini yere koota wo koota. An ga na sere wo sere wari an na a ñaaga . N ga daga debe wo debe ma i ga gemu in ŋa.
A koŋi nan ti : Xottu beeni su ga fo gumaaxun ya koyini , o na i safana xotti baanen ya , ganta xottu beeni ga safeene ti xanbaane , o na sigire yaxre ke fuutunu ya . Misaale : “ kaagume “ , “ teegume “ , “ taagume “ ken do “ debigume “ , “ alikitaabiganke “ , “ minira “.
Selli a ga na ñi o ga “ raxe “ ya kappa xottokoyinda ke su , o na a safana xotti baanen ya . Misaale : yige – raxe = yigeraxe walla mini – raxe = miniraxe . Ma a ganta “ renme “ sigira , a koŋi nan ti : o na xottu ku filli kari me bire ke be nuxunkoŋinte ga na barati i naxa. Misaale : yitte renme = yittinlenme , kiidi renme = kiidinlenme , birinbira renme =birinbiranlenme.